Winnende ideeën duurzaamheid en design voor kerkgebouwen

03-11-2021, RCE | Drie ontwerpteams presenteerden op de Dutch Design Week op 20 oktober hun plannen om negen van de grootste kerken in Nederland te verduurzamen. Zij waren de finalisten van de Prijsvraag ‘Sublieme schoonheid|Sublieme duurzaamheid’, uitgeschreven door de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed (RCE) en de Rijksbouwmeester. De rode draad: een andere benadering van verduurzamen. Niet de techniek is het uitgangspunt voor de verduurzamingsopgave, maar de schoonheid van deze gebouwen.

Sublieme duurzaamheid behelst meer dan energetische oplossingen, opende Floris Alkemade, net rijksbouwmeester-af, de bijeenkomst: ‘Verduurzaming gaat vaak over de technische vraag, maar het is ook een streven in sociale zin.’ En in esthetische zin.

In de prijsvraag en dus ook op deze middag ging het nu eens niet over haalbaarheid, financieel of technisch, maar om inspiratie en ‘verleiding en verlangen als drijfveer, want als mensen graag iets willen, speelt geld niet altijd een rol’, aldus DDW-directeur Martijn Paulen in het debat.

Drie teams en negen grote kerken, verdeeld over drie thema’s passeerden de revue.

Warme kleren

Het ontwerp van het team COUP. Urban Produces, buro Belén, De Groene Grachten i.s.m. Hylkema Erfgoed en Bartenbach hoort bij het thema Binnenklimaat. Hun oplossing om het binnenklimaat te veraangenamen: verwarm niet de kerk, maar verwarm de mensen. Voor elke individuele bezoeker is er een isolatie-overgooier van vilt en wol, geïnspireerd op de kazuifels. En als meer mensen bijeen willen komen kunnen delen van de kerk gecompartimenteerd warm gehouden worden met grote tenten, of grafietgordijnen rondom kapelletjes bijvoorbeeld.

Regenwatergordijn

Het ontwerp van het team ABT en Obscura i.s.m. Lesia Topolnyk grijpt stevig in. Het bouwt naast elke kerk een nieuw paviljoen, dat ‘de kerken transformeert in een metabolische bron’. In dat paviljoen komen energiestromen samen. In Amsterdam met een regenwatergordijn van dak naar vloer in de Oude Kerk; in Naarden met zicht op de kunstwerken op het plafond van de Grote Kerk; en in Groningen als markering van de ingang van de Der Aa-kerk.

Groene oases

Team Braaksma en Roos Architecten B.V, Inside Outside, Antea Group B.V. i.s.m. Johanna van Doorn Cultuurhistorie en ruimtelijke kwaliteit keek naar nieuwe vormen van verbinding tussen kerk en omgeving. Zij transformeren de stenige omgeving van de kerken in groene oases, elk geïnspireerd op de vorm of historie van de kerk. Een verdiepte tuin in het ontbrekende middendeel van De Domkerk in Utrecht en radiale tuinen rondom de straalkapellen van de Sint Bavo in Haarlem. Ook bij de Sint Jan in Den Bosch zien de ontwerpers de tuin als een voortzetting van de ruimtelijke en emotionele ervaring buiten de kerk.

Alkemade vatte de spirit van de prijsvraag samen in: ‘Bezieling en verbeeldingskracht en wat eruit voortkomt maakt het leven de moeite waard.’ Heb lef en zet een stap, net als de bouwers honderden jaren geleden deden. ‘Want als zij destijds dachten “wat gaat ons dat kosten?”, hadden we nu geen van de negen kerken gehad.’

Bron en verder lezen: RCE

Download het magazine ‘Sublieme Schoonheid | Sublieme Duurzaamheid’