Maria-icoon en corona

2020-04-12, Evelyne Verheggen | In de optredens van Paus Franciscus nu, tegen het corona-virus, speelt de Maria icoon uit de Santa Maria Maggiore in Rome een prominente rol. De icoon staat sinds de 19de eeuw bekend als de ‘Salus populi Romani’ (Het heil van het Romeinse volk). Dat het beeld ook in de cultuurgeschiedenis van Nederland (en de rest van de wereld) een prominente rol heeft vervuld als wonderbaarlijk beeld genaamd S. Maria Maior, blijft in de media onvermeld, dat is blijkbaar niet bekend. Het beeld werd in de 17de eeuw beroemd door de verspreiding van devotieprenten die voor katholieken wereldwijd werden gedrukt.

In het Museum Catharijneconvent is een vormselprentje bewaard met de afbeelding van Maria Maior uit 1786 van ene Martinus Joannes Schos, die het Vormsel ontvangt van pastoor Stephanus Wallaart in de OK Parochie de H. Nicolaas te Den Helder. Het prentje werd honderd jaar eerder gegraveerd door Theodoor van Merlen (ca. 1665) te Antwerpen en is gedrukt op perkament. Koperplaten werden in die tijd tientallen jaren gebruikt en ‘opgestoken’ om de kwaliteit enigszins op pijl te houden.

In 2017 schreef Richard de Beer een mooi artikel over een koorkap uit Haarlem, die in het tweede kwart van de 17de eeuw door de Maagden uit Den Hoek in Haarlem (klopjes) werd geborduurd. De Maria-icoon fungeert als schild aan de achterzijde (Catharijne, nr. 1 februari 2017). De koorkap, ook in museum Catharijneconvent, was bedoeld voor Philippus Rovenius, apostolisch vicaris van 1614 tot 1651. Men ging er toen vanuit dat de kracht van de beeltenis niet alleen op de koorkap overging, maar ook op de drager en de aanschouwers.

In Gouda wordt in de Oud-Katholieke kerk een voorhangsel van een altaar (antependium) uit 1639 bewaard met deze voorstelling. En in Dordrecht draagt de OK-kerk zelfs de naam van ‘Maria Maior’. Ook elders in Europa werd dit ‘Maria Maior’-beeld vereerd en als wonderbaarlijk beschouwd.

Het Mariabeeld dat deze dagen zó prominent in beeld is als icoon voor de coronacrisis heeft dus al eeuwenlang niet alleen in Italië, maar óók in Nederland een belangrijke rol vervuld in tijden van ramp en tegenspoed.

Bron: Evelyne Verheggen (Met dank aan Richard de Beer)