Auteursrecht
Wat is auteursrecht?
Wie iets origineels maakt – iets dat nog niet bestond – heeft daarop automatisch het auteursrecht. U hoeft dat niet aan te vragen. Alleen de auteursrechthebbende mag beslissen over publiceren, uploaden naar het internet, verspreiden op social media, kopiëren, bewerken, vertalen, tentoonstellen, etc. Die rechten zijn geregeld met de Auteurswet.
Naburige rechten
Wie het werk van een ander uitvoert, creëert daarmee zelf ook iets origineels (muziekuitvoering, toneelstuk). Creatieve uitvoeringen zijn ook beschermd, met de Wet op naburige rechten.
Wie is de maker?
Als ‘maker’ geldt: de persoon of groep die het idee heeft gekregen en heeft vormgegeven.
Wie is maker als er opdracht is gegeven voor het werk? Dat is niet altijd duidelijk. Win indien nodig advies in. Vuistregels:
- Gemaakt binnen een werkgever/werknemer-relatie: de werkgever
- Gemaakt door een vrijwilliger: de vrijwilliger
- Gemaakt door een vrijwilliger in verkapt dienstverband: de werkgever
- Gemaakt door een freelancer: de freelancer
De maker kan een ander toestemming geven om het werk te gebruiken. Dat regelt u met een licentie.
De maker kan het auteursrecht ook aan een ander overdragen. Dat regelt u met een notariële akte.
Portretrecht
Werken waarop personen zichtbaar staan afgebeeld (foto, film, tekening…) krijgen te maken met het Portretrecht, dat onderdeel is van het auteursrecht. Het portretrecht rust bij de persoon die is afgebeeld. Is de afbeelding in opdracht gemaakt, dan regelen de maker en de geportretteerde de publicatie met een ‘quitclaim’ of een ‘model release form’.
Is de afbeelding niet in opdracht gemaakt, dan mag de maker de afbeelding doorgaans gewoon publiceren. De geportretteerde kan wel bezwaar maken, bijvoorbeeld als hij/zij daarvan schade ondervindt.
Let ook op de privacywetgeving.
En houdt er rekening mee dat mensen het onplezierig kunnen vinden om ik beeld te komen. Kunt u het publiceren of niet? Houd als richtlijn aan:
- publieke personen in functie in openbare situaties: ja
- publieke personen, niet in functie, in openbare situaties: ja, maar alleen met reden
- publieke personen in privé-situaties: nee
- privépersonen in openbare situaties: ja, maar alleen met reden
- privépersonen in privé-situaties: nee
Aandachtspunten
Ga ervan uit dat op alle teksten, afbeeldingen en muziek die u wilt gebruiken, auteursrecht rust. Zoek de voorwaarden voor gebruik uit; win bij twijfel juridisch advies in. Let op:
- Foto’s: ook al ontbreekt het (c)-teken of is de foto elders gepubliceerd, er rust vaak toch auteursrecht op.
- Foto’s plaatsen op uw website: noteer de credits liefst bij de foto zelf en niet op een aparte pagina.
- Nieuwsberichten overnemen uit nieuwsmedia: herpublicatie is zelden toegestaan.
- Opnamen publiceren van een concert of uitvoering: vraag toestemming.
- Achtergrondmuziek in het kerkgebouw of bij een presentatie: check bij Mijn Licentie.
- Jaarboek, jubileumtentoonstelling etc: check bij de makers of herpublicatie is toegestaan.
- Afbeeldingen en muziek uit databases met rechtenvrij materiaal: de maker stelt soms wel voorwaarden voor gebruik, en kan de licentie later intrekken.
- Krijgt u foto’s, video’s of teksten die u misschien ooit eens wilt gebruiken? Noteer meteen de naam van de maker en de datum bij het werk. Nog beter: leg een eigen beeldbank aan voor de organisatie.
Meer lezen
- Stichting Auteursrechtbelangen
- Beslismodel auteursrechten | Stichting Digitaal Erfgoed Nederland
- Collectieve Beheersorganisaties voor auteursrechthebbenden (CBO) | Voice
- Q&A over muziekgebruik | Voice
- Q&A over muziek, beeld en tekst | Voice
- Q&A over kopiëren | Voice
- Q&A over auteursrecht | Iusmentis.com
- Bescherming intellectueel eigendom | Rijksoverheid
- Licenties voor muziek | Ondernemersplein
- Licenties voor muziek aanvragen | Mijn licentie
- Licenties opstellen voor breed gebruik | Creative Commons Nederland
- Media voor vrij gebruik: Wikimedia Commons
- Rechtenvrije muziek op YouTube
- Beeldbank aanleggen | ANP
- Privacywetgeving | VBMK Kennisbank
- Portretrecht | ANP
- Formats voor overeenkomsten | Kennisbank Schakel025